Prawo karne – jak należy je rozumieć?
Przepisy prawne mają na celu normowanie relacji panujących w państwie między władzą a obywatelami, ale także wewnątrz tych grup. Prawo to pojęcie, które może być interpretowane wieloznaczne.
Przestępstwo a prawo karne
Wyróżnia się między innymi prawo publiczne i prywatne, formalne i materialne, a w ich obrębie wiele różnych gałęzi, takich jak administracyjne, konstytucyjne, gospodarcze, finansowe czy karne. Ten ostatni rodzaj prawa obejmuje przepisy, których główną rolą jest zapewnienie ochrony wszystkim mieszkańcom danego państwa. Stąd też mamy tu do czynienia z prawem publicznym. Normy tego prawa określają w jaki sposób wolno postępować, a w jaki nie. Wskazują, jakie czyny uchodzą za przestępstwa. Regulują też szczegółowo zagadnienia związane z konsekwencjami, jakie ponoszą osoby, które złamały obowiązujące prawo i dopuściły się czynów karalnych. Zawsze aktualne przepisy dotyczące tej gałęzi prawa znajdują się w źródłach, do których w naszym kraju należą kodeks karny, postępowania karnego, wykonawczy i karny skarbowy. Czyny, które w jakikolwiek sposób naruszają normy zawarte w wymienionych tu ustawach to przestępstwa. Mogą być one mniejszej lub większej wagi. Przy czym ta pierwszą grupa to przedmiot zainteresowania prawa wykroczeń. Z kolei prawo karne w ścisłym rozumieniu zajmuje się przestępstwami o znacznie większej szkodliwości dla ogółu społeczeństwa. Przestępstwo to nie tylko dopuszczenie się przez daną osobę czynu, za który zgodnie z prawem grozi kara. To także namawianie kogoś do popełnienia takiego czynu, pomaganie mu, a także sam fakt planowania i przygotowywania prawnie zabronionych czynności.
Jak przestępstwa dzieli polskie prawo?
Kodeks karny dzieli przestępstwa pod wieloma względami. Jeśli chodzi o rodzaj winy, to dzieli się przestępstwa na te popełniane świadomie lub nie. Pod względem czasu odbywania kary, a także jej rodzaju wyróżnia się występki i zbrodnie. Zbrodnie to przestępstwa cięższe, popełniane zwykle umyślnie, za które grozi kara więzienia od trzech lat wzwyż. Sprawcę przestępstwa ścigać można albo z urzędu, kiedy to z niezbędnymi krokami występują właściwe organy, albo na wniosek złożony przez osobę poszkodowaną.
Wszystkie czynności, mające w ostateczności doprowadzić do ukarania osoby, która złamała prawo i dopuściła się czynu podlegającego karze, prowadzone są w ramach procesu karnego. Składa się na niego co najmniej kilka etapów, zaczynając od czynności przygotowawczych, które mają na celu między innymi dostarczenie dowodów. Działania te podejmuje policja lub prokuratura. W dalszej części następuje rozprawa sądowa, a potem postępowanie apelacyjne, jeśli jedna ze stron odwołała się od wyroku sądu. Końcowy etap procesu karnego to wykonanie kary, jeśli sprawca został uznany winnym popełnionego czynu. W kodeksie karnym przewidziano różne rodzaje kar. Oprócz tego prawo dopuszcza też stosowanie środków karnych, takich jak na przykład pozbawienie prawa wyborczego czy prawa kierowania pojazdem. Zależnie od szkodliwości przestępstwa, środki karne wymierza się jako dodatek do kary lub w jej zastępstwie. Co do rodzajów kar, to zgodnie z kodeksem obowiązują następujące: grzywna, ograniczenie wolności, a także jej pozbawienie.